‘Turk’ als scheldwoord in verschillende talen

We kennen het allemaal wel, de Turkse ‘Atasözleri’ (spreekwoorden / gezegden of uitdrukkingen) die verwijzen naar andere volkeren, zoals: Anladiysam Arab olayim, oftewel: Als ik het begrepen heb, mag ik een Arabier worden. Degene die dit zegt wilt eigenlijk aangeven dat hij of zij het niet begrijpt.
Esra Altun

De Turkse taal is rijk aan dit soort gezegden, maar wat wordt er eigenlijk gezegd over de Turken in andere talen? In veel verschillende talen zijn de spreekwoorden over Turken beledigend of zelfs racistisch. Hieronder voor jullie op een rijtje gezet. 

Turken in de Italiaanse taal
“Mamma li Turchi!”, roept een bange Italiaan. Met andere woorden: “mama de Turken komen er aan!” Turken worden in dit gezegde neergezet als angstaanjagende wezens: De Ottomanen, die de schrik vormen van elke Italiaan. 

Dit is niet het enige wat de Italiaanse taal te zeggen heeft over de Turken. Mensen die stinken krijgen de opmerking “je stinkt als een Turk” vaak naar hun hoofd gesmeten. Of beschik je als Italiaan aan een goede dosis scheldwoorden dan “bestemmia come un Turco”, oftewel je scheldt als een Turk. 

Turken in de Servische taal
Ook de Serviërs nemen geen blad voor de mond als ze het hebben over Turken in hun uitdrukkingen. Een Servische spreekwoord luidt als volgt: “Keru i Turčinu nikad ne veruj.” De belangrijke levensles die hiermee wordt gegeven is: zowel honden als Turken zijn niet te vertrouwen. Volgens de Servische taal zijn we niet alleen onbetrouwbaar maar ook nog eens egoïstisch. Ego Serviërs worden dus vaak uitgemaakt voor Turken: “Hé doe is niet zo egoïstisch, je lijkt wel op een Turk.”

Oh en deze is voor alle Turkse mannen die al die tijd dachten dat ze ‘feeling’ hadden voor autorijden: In Servië gebruiken ze niet de spreekwoorden of de termen: “je rijdt als een vrouw” of “zeker een vrouw achter het stuur.” Neen in Servië zeggen ze: je kan niet rijden man, je rijdt als een Turk.

Laat staan de spreekwoorden of gezegdes het woord Turk heeft zelf een negatieve betekenis in het Servisch. Turk of “Turci” wordt gebruikt om een traditionele man die vrouwen ongelijk behandelt aan te duiden. Turken zijn dus mannen die niks moeten hebben van gender equality volgens de Servische Taal.  

Turken in de Russische taal 
Als een Turk niet dom is, is het geen Turk volgens een bekende Russisch spreekwoord. Het woordje Turk wordt in deze taal gebruikt om iemand uit te maken voor dommerik of onwetende. 

Turken in het Maltees
Waar wij Turken vragen of we kaal zijn (benim basim kel mi ?) vragen Maltezen of ze Turk zijn als ze worden buitengesloten. Stel je voor: alle kinderen die op het schoolplein wel eens buitengesloten zijn, hebben zichzelf dit waarschijnlijk vast wel een keer afgevraagd: “waarom mag ik niet mee doen, ben ik een Turk of zo?” 

Turken in de Franse taal
De taal van liefde is toch niet zo liefdevol als we dachten, althans niet voor de Turken. Volgens Franse spreekwoorden is een echte Turk iemand die zich bot, wreed en harteloos gedraagt. “Zoals een Turk” oftewel “à la Turque” wordt door de stokbrood kruidenbotereters gebruikt als men spreekt over roekeloze mensen. 

Turken in de Duitse taal 
De Duitse Taal is eveneens rijk aan spreekwoorden met Turken erin. De opmerkelijkste twee zijn “Turkenhund” en “Turkenknecht.” Deze twee spreken voor zich en zijn niet alleen beledigd, maar ook racistisch. Bovendien is turken met een kleine k een Duitse werkwoord dat bedriegen betekent.  

Turken in de Armeense taal
Een Armeense vertaling van “als blikken konden doden was ik nu dood geweest” is “waarom kijk je net zoals een Turk kijkt naar varkensvlees?” Dit spreekwoord wordt gebruikt als iemand vies kijkt. Hiernaast waarschuwt het oude gezegde: “wees vrienden met een Turk, maar leg nooit je zweep neer. De Turk kan altijd bijten” Armeeën voor de ‘veranderlijke’ vriendschap van Turken. En als je in Armenië een domme opmerking maakt wordt er niet gevraagd of je blond bent, maar of je een Turk bent.

Turken in de Arabische taal
Ook onze Arabische broeders hebben een aantal Turken gerelateerde spreekwoorden. “Neem hem niet in huis, hij is een Turk” is een racistische Arabische uitdrukking die men gebruikt wanneer iemand beschuldigd wordt van diefstal. 

Turken in de Spaanse taal 
“Turco” of met andere woorden Turk wordt gebruikt als scheldwoord om iemand te vernederen. 

Turken in de Nederlandse taal
Het woordje Turk is in de Nederlandse taal eeuwenlang als scheldwoord gebruikt. Turk betekende vies, barbaars en bloeddorstig. Dit scheldwoord kent een lang geschiedenis en de wortels hiervan liggen in de tijd van het Ottomaanse rijk. Het Ottomaanse Rijk vormde eeuwenlang een bedreiging voor Nederland en de rest van Europa. De Turken hadden rond 1500 Zuidoost Europa onderworpen. Hierdoor had het woordje Turk een negatieve naklank. Tot 1990 werden Turken in woordenboeken en Encyclopedieën beschreven als barbaars en bloeddorstig. Pas na enkele decennia na de komst van de gastarbeiders is dit veranderd en werd “Turk” omschreven als inwoner van Turkije. “Eruit zien als een Turk” werd toen dus gezien als iets vies en afstotend.